Triệu chứng lâm sàng:

• Nhiều bệnh nhân có thể nghe hoặc cảm nhận thấy tiếng “rắc” ở gối ngay sau chấn thương, sau đó là đau và sưng nề khớp gối.
• Lỏng gối: một thời gian sau khi hết đau và sưng nề khớp gối, người bệnh có thể đi lại bình thường nhưng sẽ thấy lỏng gối, thể hiện bởi những triệu chứng như: Cảm giác chân yếu hoặc không thật chân khi đi lại; Không thể đi bộ nhanh được, nhất là trên mặt đường không bằng phẳng, thỉnh thoảng đang đi bị trẹo gối; Đi lên đi xuống cầu thang khó khăn, cảm giác rất sợ khi phải đặt chân bị chấn thương xuống trước. Nếu cố gắng chơi thể thao trở lại, người bệnh không thể hoặc rất khó để trụ bên chân chấn thương, không thể chạy nhanh hoặc chạy theo hình chữ chi, đôi khi đang chạy, người bệnh tự ngã mặc dù không có va chạm.
• Teo cơ: đùi bên chấn thương nhỏ dần do teo cơ, nhất là mặt trước do teo cơ tứ đầu đùi. Đây là hậu quả của đau, lỏng gối nên người bệnh không vận động chân bị chấn thương, khi đi lại chủ yếu tì đè bên chân lành, dẫn đến cơ đùi càng ngày teo và chân càng yếu.

Hậu quả do tổn thương dây chằng  chéo trước
Khi dây chằng  chéo trước bị đứt, quan hệ động học giữa xương đùi và xương chày thay đổi, sự phân phối và truyền lực từ đùi xuống cẳng chân không bình thường, từ đó dẫn đến hai tổn thương thứ phát là rách sụn chêm và thoái hóa khớp:

• Tổn thương sụn chêm thứ phát: sụn chêm lúc đầu có thể còn nguyên vẹn và gắn chặt vào mâm chày. Do tổn thương dây chằng chéo trước, mâm chầy bị di động ra trước và sụn chêm bị kẹt dưới lồi cầu trong xương đùi và khi gối gấp, nó bị nghiền và do đó sẽ bị rách ở sừng sau. Sự lặp đi lặp lại của hiện tượng này có thể làm cho đường rách lan rộng thêm ra sừng trước và sừng giữa. Hiện tượng này cũng có thể gặp ở sụn chêm ngoài nhưng ít hơn vì sụn chêm ngoài di động hơn so với sụn chêm trong.
• Tổn thương thoái hóa khớp: do sự thay đổi về động học của khớp gối dẫn đến những tổn thương thoái hóa và tổn thương xương.

Xử trí thế nào?

Khi gặp chấn thương vùng khớp gối, tốt nhất, người bệnh không nên tự điều trị bằng các phương pháp như đắp lá, dán cao, bẻ gối… mà nên đến khám tại các cơ sở chuyên khoa để có chẩn đoán chính xác.
Trường hợp tổn thương đứt dây chằng chéo trước không hoàn toàn, việc phẫu thuật sẽ được cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố.
– Nếu bệnh nhân nữ hoặc bệnh nhân không có nhu cầu vận động cao, mức độ lỏng gối không nhiều, không kèm theo các thương tổn khác như sụn chêm… thì có thể không cần thiết phải phẫu thuật. Tuy nhiên, ngay sau khi chấn thương, bệnh nhân cần được bất động gối bằng nẹp trong 3-4 tuần tùy theo thương tổn cụ thể và kết hợp với thuốc điều trị.
– Một số trường hợp bệnh nhân có nhu cầu vận động cao hoặc thương tổn đứt dây chằng chéo trước không hoàn toàn nhưng phần còn lại của dây chằng không đảm bảo chức năng, tránh nguy cơ thoái hóa gối sau này cũng như chơi thể thao trở lại thì lựa chọn phẫu thuật là hợp lý.Trong trường hợp tổn thương đứt dây chằng chéo trước hoàn toàn, phẫu thuật là sự lựa chọn cần thiết.

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh (Phó Trưởng khoa CTCH II, Bệnh viện Việt Đức)

Cho em hỏi em bị đứt dây chằng chéo trước đầu gối thì có cần phải phẫu thuật nối lại dây chằng hay không?

Giải đáp:

Đứt dây chằng chéo trước có cần phẫu thuật hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Trong trường hợp tổn thương đứt dây chằng chéo trước hoàn toàn, ảnh hưởng đến tình trạng vận động thì phẫu thuật là sự lựa chọn cần thiết. Trong trường hợp vì lý do nào đó, em không muốn phẫu thuật hoặc không thể thực hiện được phẫu thuật thì việc thay đổi lối sống là việc cần làm nhằm tránh các tổn thương thứ phát như rách sụn, thoái hóa khớp sau đứt dây chằng. Một số việc cần phải thực hiện như: giảm cân, từ bỏ các hoạt động đòi hỏi mức động vận động của gối cao như chơi thể thao, đeo băng gối,….
• Trong trường hợp tổn thương đứt dây chằng chéo trước không hoàn toàn, việc phẫu thuật sẽ được cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố. Nếu em không có nhu cầu vận động cao, mức độ lỏng gối không nhiều, không kèm theo các thương tổn khác như sụn chêm,… thì có thể không cần thiết phải phẫu thuật. Tuy nhiên, sau khi chấn thương, em cần được bất động gối bằng nẹp trong 3-4 tuần tùy theo thương tổn cụ thể và kết hợp với thuốc điều trị. Một số trường hợp bệnh nhân có nhu cầu vận động cao như chơi thể thao hoặc thương tổn đứt dây chằng chéo trước không hoàn toàn nhưng phần còn lại của dây chằng không đảm bảo chức năng thì lựa chọn phẫu thuật là hợp lý.

Nói tóm lại, nếu tổn thương đứt dây chằng không hoàn toàn, mức độ lỏng gối không nhiều, không kèm theo tổn thương khác của gối và nhu cầu vận động của bệnh nhân không cao thì có thể không cần phẫu thuật mà vẫn cho kết quả như mong muốn của bệnh nhân.

Việc luyện tập các bài tập trị liệu đặc biệt là vô cùng cần thiết để tăng cường sức cơ vùng khớp gối, giúp cho khớp gối đủ vững với những hoạt thường ngày.

Trong cả 2 trường hợp: phẫu thuật hay không phẫu thuật, việc sử dụng những sản phẩm cung cấp nguyên liệu cho dây chằng là collagen type 1 phối hợp cùng mucopolysaccharide (Chodroitin) nhằm giúp cho dây chằng HỒI PHỤC NHANH HƠN là rất cần thiết và điều đó sẽ sớm đưa bạn trở vè với các hoạt động bình thường!!!

Đứt dây chằng chéo sau là tổn thương thường gặp trong chấn thương  khớp gối. dây chằng gối sau bị bị chấn thương do cơ chế đứt làm co duỗi khớp gối quá mức.

– Thường bị bị tổn thương DCC sau hơn bị tổn thương dây chằng gối trước, dây chằng gối sau đi với chấn thương sụn chêm.

– Khi dây chằng chéo sau không may bị bị chấn thương,  xương chày bị trượt ra sau quá mức so với xương đùi, gối mất vững, bịnh nhân đi lại khó khăn.

– Đánh giá độ yếu lại của khớp dùng triệu chứng sự cố.

– Để khỏe dần hẳn sự dẻo dai chắc của khớp hoặc tránh một vài biến chứng thứ phát,  bịnh nhân nên được gấp rút can thiệp phục hồi lại DCC sau

– Hiện nay thì dây chằng gối sau được  tái tạo dùng phẫu thuật mổ nội soi, áp dụng gân tự thân hay đồng loại.

Xin tổng hợp tài liệu tham khảo: Bài tập luyện phục hồi nhiệm vụ sau can thiệp  phục hồi dây chằng gối sau đầu gối dùng nội soi.

BÀI TẬP  KHỎE DẦN CHỨC NĂNG GỒM MỘT SỐ GIAI ĐOẠN SAU :

1. Ngày 1 tới ngày 2 sau can thiệp :

– Giảm đau hoặc sưng nề đầu gối áp dụng chườm đá lạnh 20 phút/ lần, cách nhau mỗi 3h.

– Luyện tập di chuyển xương bánh chè.

– Mang kẹp kẹp nẹp đùi cẳng chân niêm cố định sau khi mổ: luyện tập  dạng và khép khớp háng, luyện tập  vận động khớp cổ chân các tư thế.  luyện tập  khoảng 10 động tác mỗi giờ tránh huyết khối tĩnh mạch.  luyện tập  nâng toàn bộ chân lên khỏi mặt giường có hỗ trợ.

– Luyện tập co cơ tĩnh trong nẹp : tập luyện  cơ đùi và cơ cẳng bàn chân.

– Nẹp áp dụng 4 tới 6 tuần đến lúc kiểm tra được cơ lực.

2. Từ ngày thứ 2 sau can thiệp :

– Bắt đầu tập đi lại  đứng dậy với 2 nạng hỗ trợ, chịu 50% độ tì cơ thể ở chân mổ. đeo kẹp nẹp gối gập duỗi.

3. Từ ngày thứ 3 tới hết tuần thứ nhất sau phẫu thuật :

– Mục tiêu : Giảm sưng nề, giảm đau gối, lấy lại tầm vận động nhiều khớp gối ở hoặt động duỗi.

– Tiếp tục tập đi lại  những bài tập đi lại  như ngày 1 & 2 sau mổ chữa trị với cường độ tăng dần.

– Mang kẹp nẹp luôn cả ngày hay đêm.

– Liên tục kiểm tra cơ đùi.

– Người bệnh vận động vận dụng 2 nạng nách người nâng đỡ, khớp gối đeo kèm đeo nẹp hoặt động co gập duỗi.

4. Từ tuần thứ 2 đến hết tuần thứ 4 :

– Liên tiếp đeo đeo nẹp gập duỗi gối và luyện tập  những bài luyện tập  trong nẹp. tập đi lại  nâng chân mổ với nẹp.

– Tháo nẹp 3 lần/ngày : tập  đi lại nhiều co duỗi khớp gối thụ động tới 60º

– Tới tuần thứ 4 gập duỗi gối đến 90º. hoạt động thụ động hay chủ động nhờ trợ giúp.

– Tập luyện hoạt động gập duỗi gối từ 60º tới 0º.

– Kiểm soát tập luyện  vận động làm mạnh lực cơ ở hoặt độnggối gập duỗi hoàn toàn.

– Chịu 1 phần lực đè trên chân mổ.

– Vận động nhiều với nạng người nâng đỡ từ 4 tới 6 tuần.

– Nếu như đầu gối phù đau : Ngừng tập, chườm lạnh gối.

– Sau tuần thứ 4 : khớp gối phải được gập duỗi tất cả, gối co duỗi 90º, sức cơ đùi cần phải mạnh.

5. Từ tuần thứ 5 tới hết 6 tuần :

– Liên tiếp những bài luyện tập  vận động trong đeo nẹp hay khi tháo nẹp.

– Duy trì gập duỗi khớp gối tối đa.

– Tập đi lại nhiều co gập duỗi khớp gối 90º và co gập duỗi hơn cả nữa tới 110º.

– Tập co gập duỗi gối chủ động từ 90º về 0º.

– Tập luyện nâng hoặc khép khớp háng ở ở thếco duỗi khớp gối hầu hết.

– Luôn đeo kèm đeo nẹp lúc đi lại và lúc ngủ.

– Đi lại với nạng chịu 75% độ nặng cơ thể trên chân mổ phẫu thuật.

– Đến tuần thứ 6 : bắt đầu bỏ nẹp đùi cẳng chân

– Tập luyện nhún đùi (xuống tấn) trong giới hạn gối gập duỗi dần từ 90º về 0º và ngược lại, tốc sự tăng dần theo thời gian.

– Luyện tập bước lên hoặc bước xuống 1 bậc thang.

6. Từ tuần thứ 7 tới hết tuần thứ 10 :

–  Tập đi lại đi lại nhiều co gập duỗi khớp gối tăng dần đến 120º. co gập duỗi khớp gối hết tầm vận động tới 3 tháng sau mổ.

–  Tập đi lại ngồi xổm tới 90º.

– Nâng toàn bộ chân hoặc khép háng (tư thế co duỗi khớp gối tất cả) với tạ từ 1 đến 2 kg.

– Chịu các trọng lực lên chân phẫu thuật mổ  ở tuần thứ 8.

– Đạp xe đạp.

– Tập lên xuống cầu thang.

– Tập luyện đi bộ

7. Từ tuần 11 đến tuần thứ 16:

– Tăng cường một vài bài tập đi lại  trên.

– Tập đi lại co duỗi co gập duỗi đầu gối trụ nên đạt được biên sự bình thường.

– Tập luyện chạy nhẹ.

8. Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ 6 :

– Luyện tập một số bài tập luyện  Liên tục sức mạnh cơ đùi.

–  Tập luyện chạy tốc độ tăng dần : không phải chạy vòng và xoay đầu gối.

– Trở lại đi lại nhiều môn thể thao.

9. Từ tháng thứ 7 :

– liên tiếp một vài đi lại nhiều bình thường.

– Vận động nhiều thể thao: chạy, nhảy hoặc một vài vận động nhiều khác.

Một số thông tin bạn có thể tham khảo thêm

Chữa bệnh thuốc bổ dưỡng khi gối không may bị sưng nề:

Thuốc giảm đau chống viêm chống phù nề tăng cường

Vật lý trị liệu :

– Chườm lạnh đầu gối tới 1 tuần sau mổ.

– Sau 4 tuần mổ chữa trị  có cứng, dính khớp gối và cơ lực đùi yếu có thể điều trị : sóng ngắn, hồng ngoại, điện phân, điện xung hoặc dòng thể dục kích thích cơ.

– Bệnh nhân có thể luyện tập  thêm phương pháp máy  tập luyện  kinetic.

Chữa bệnh hỗ trợ khác : Băng chun gối, nạng, gậy, khung  tập  đi.

DỰA TRÊN THEO DÕI hay KHÁM LẠI :

Thời gian đầu hậu can thiệp  2 tuần người bịnh được tái khám. Sau đó cứ 1 tháng được khám lại 1 lần cho đến khi người bệnh trở lại vận động bình thường.