Cân gan chân là một lớp màng gân rộng chạy dọc theo chiều dài của bàn chân, từ gót chân đến tận nền của các xương bàn chân. Lớp cân này có vai trò nâng đỡ vòm gan chân, chịu lực nhún khi chúng ta đi lại, chạy nhảy. Khi lớp cân này bị tổn thương sẽ dẫn tới bệnh lý viêm cân gan chân và thường gây các cơn đau, phổ biến nhất là đau gót chân. Cơn đau có thể trở nên tồi tệ hơn khi vừa ngủ dậy bước xuống giường hoặc khi đứng dậy sau khi ngồi quá lâu. Các cơn đau có thể tăng sau khi vận động đi lại nhiều, giảm khi nghỉ ngơi, thậm chí biến mất.

Cùng tìm hiểu các bài tập tại nhà để cải thiện các triệu chứng trong viêm cân gan chân và hỗ trợ cho việc điều trị:

Bài tập 1: Kéo giãn bắp chân

Đứng vịn hai tay vào tường. Duỗi thẳng đầu gối của chân bị ảnh hưởng và bước chân kia lên phía trước khuỵu đầu gối. Giữ hai chân vững trên mặt sàn sao cho có được cảm giác cơ từ gót chân và bắp chân của chân bị ảnh hưởng được kéo giãn. Giữ trong 10 giây. Lặp lại 2-3 lần.

Bài tập 2: Cán giãn cơ lòng bàn chân

Đặt một vật tròn, chẳng hạn như quả bóng chơi gold hoặc bóng tennis dưới bàn chân và lăn qua lại để cán giãn cơ. Có thể sử dụng con lăn chuyên dụng mua tại cửa hàng dụng cụ thể thao. Sử dụng các bước sau để cán giãn cơ lòng bàn chân: Ngồi trên ghế cao, lăn vật tròn dưới gan bàn chân trong khoảng 2 phút.

Bài tập 3: Kéo giãn cơ lòng bàn chân

Ngồi trên ghế, gác chân bị đau qua chân kia. Giữ bàn chân trong tay, kéo các ngón chân về phía ống chân để tạo lực căng ở gan bàn chân. Đặt bàn tay khác ở gan bàn chân để cảm nhận sự căng thẳng trong cơ. Giữ trong 10 giây, lặp lại 2-3 lần.

Bài tập 4: Uốn chân

Co duỗi bàn chân làm tăng lưu lượng máu đến khu vực và làm giảm căng thẳng ở bắp chân, có thể giúp giảm đau. Bài tập này sử dụng dây thun co giãn, có thể mua từ các cửa hàng thể thao hoặc trên mạng. Thực hiện như sau: Ngồi trên sàn với hai chân duỗi thẳng. Vòng dây chun qua bàn chân, giữ hai đầu dây trong tay. Nhẹ nhàng kéo các ngón chân về phía người mình, kéo hết mức rồi từ từ trở về vị trí bắt đầu. Lặp lại 10 lần.

Bài tập 5: Nhặt khăn

Dùng ngón chân cuộn khăn tắm có thể kéo giãn cơ gan bàn chân và bắp chân. Nên thực hiện những động tác này trước khi đi bộ hoặc thực hiện bất kỳ công việc nào khác vào buổi sáng. Các bước thực hiện như sau: Ngồi trên ghế với hai bàn chân đặt trên sàn bằng phẳng với một chiếc khăn nhỏ (khăn bông, khăn tắm). Dùng ngón chân cuộn khăn về phía mình. Thư giãn chân và lặp lại 5 lần.

Bài tập 6: Gắp bi

Nhặt một hòn bi bằng ngón chân sẽ tác động kéo căng cơ chân. Các bước tập như sau: Ngồi trên ghế gấp đầu gối và bàn chân đặt trên sàn. Đặt khoảng 20 viên bi và một cái bát dưới chân. Dùng ngón chân nhặt một viên bi và đặt vào bát. Lặp lại 20 lần.

Lưu ý, khi cơn đau xuất hiện đầu tiên ở vùng lòng bàn chân, gót chân trước tiên nên nghỉ ngơi, ít đi lại trong vài ngày. Chườm đá trong 20 phút mỗi lần để giảm viêm. Nén vùng bị đau bằng một bọc mềm để giảm sưng. Nâng cao chân bằng cách đặt chân lên một vài chiếc gối kể cả khi ngủ. Nếu các cơn đau kéo dài, tập các bài tập thư giãn cơ và biện pháp khắc phục tại nhà không đỡ, cần đến các trung tâm y tế để bác sĩ thăm khám và điều trị.

BSCKII. Nguyễn Thông – Nguồn suckhoedoisong.vn

1, Day khuỷu tay

2, Bài tập nắm chặt tay

Đứt dây chằng chéo sau là tổn thương thường gặp trong chấn thương  khớp gối. dây chằng gối sau bị bị chấn thương do cơ chế đứt làm co duỗi khớp gối quá mức.

– Thường bị bị tổn thương DCC sau hơn bị tổn thương dây chằng gối trước, dây chằng gối sau đi với chấn thương sụn chêm.

– Khi dây chằng chéo sau không may bị bị chấn thương,  xương chày bị trượt ra sau quá mức so với xương đùi, gối mất vững, bịnh nhân đi lại khó khăn.

– Đánh giá độ yếu lại của khớp dùng triệu chứng sự cố.

– Để khỏe dần hẳn sự dẻo dai chắc của khớp hoặc tránh một vài biến chứng thứ phát,  bịnh nhân nên được gấp rút can thiệp phục hồi lại DCC sau

– Hiện nay thì dây chằng gối sau được  tái tạo dùng phẫu thuật mổ nội soi, áp dụng gân tự thân hay đồng loại.

Xin tổng hợp tài liệu tham khảo: Bài tập luyện phục hồi nhiệm vụ sau can thiệp  phục hồi dây chằng gối sau đầu gối dùng nội soi.

BÀI TẬP  KHỎE DẦN CHỨC NĂNG GỒM MỘT SỐ GIAI ĐOẠN SAU :

1. Ngày 1 tới ngày 2 sau can thiệp :

– Giảm đau hoặc sưng nề đầu gối áp dụng chườm đá lạnh 20 phút/ lần, cách nhau mỗi 3h.

– Luyện tập di chuyển xương bánh chè.

– Mang kẹp kẹp nẹp đùi cẳng chân niêm cố định sau khi mổ: luyện tập  dạng và khép khớp háng, luyện tập  vận động khớp cổ chân các tư thế.  luyện tập  khoảng 10 động tác mỗi giờ tránh huyết khối tĩnh mạch.  luyện tập  nâng toàn bộ chân lên khỏi mặt giường có hỗ trợ.

– Luyện tập co cơ tĩnh trong nẹp : tập luyện  cơ đùi và cơ cẳng bàn chân.

– Nẹp áp dụng 4 tới 6 tuần đến lúc kiểm tra được cơ lực.

2. Từ ngày thứ 2 sau can thiệp :

– Bắt đầu tập đi lại  đứng dậy với 2 nạng hỗ trợ, chịu 50% độ tì cơ thể ở chân mổ. đeo kẹp nẹp gối gập duỗi.

3. Từ ngày thứ 3 tới hết tuần thứ nhất sau phẫu thuật :

– Mục tiêu : Giảm sưng nề, giảm đau gối, lấy lại tầm vận động nhiều khớp gối ở hoặt động duỗi.

– Tiếp tục tập đi lại  những bài tập đi lại  như ngày 1 & 2 sau mổ chữa trị với cường độ tăng dần.

– Mang kẹp nẹp luôn cả ngày hay đêm.

– Liên tục kiểm tra cơ đùi.

– Người bệnh vận động vận dụng 2 nạng nách người nâng đỡ, khớp gối đeo kèm đeo nẹp hoặt động co gập duỗi.

4. Từ tuần thứ 2 đến hết tuần thứ 4 :

– Liên tiếp đeo đeo nẹp gập duỗi gối và luyện tập  những bài luyện tập  trong nẹp. tập đi lại  nâng chân mổ với nẹp.

– Tháo nẹp 3 lần/ngày : tập  đi lại nhiều co duỗi khớp gối thụ động tới 60º

– Tới tuần thứ 4 gập duỗi gối đến 90º. hoạt động thụ động hay chủ động nhờ trợ giúp.

– Tập luyện hoạt động gập duỗi gối từ 60º tới 0º.

– Kiểm soát tập luyện  vận động làm mạnh lực cơ ở hoặt độnggối gập duỗi hoàn toàn.

– Chịu 1 phần lực đè trên chân mổ.

– Vận động nhiều với nạng người nâng đỡ từ 4 tới 6 tuần.

– Nếu như đầu gối phù đau : Ngừng tập, chườm lạnh gối.

– Sau tuần thứ 4 : khớp gối phải được gập duỗi tất cả, gối co duỗi 90º, sức cơ đùi cần phải mạnh.

5. Từ tuần thứ 5 tới hết 6 tuần :

– Liên tiếp những bài luyện tập  vận động trong đeo nẹp hay khi tháo nẹp.

– Duy trì gập duỗi khớp gối tối đa.

– Tập đi lại nhiều co gập duỗi khớp gối 90º và co gập duỗi hơn cả nữa tới 110º.

– Tập co gập duỗi gối chủ động từ 90º về 0º.

– Tập luyện nâng hoặc khép khớp háng ở ở thếco duỗi khớp gối hầu hết.

– Luôn đeo kèm đeo nẹp lúc đi lại và lúc ngủ.

– Đi lại với nạng chịu 75% độ nặng cơ thể trên chân mổ phẫu thuật.

– Đến tuần thứ 6 : bắt đầu bỏ nẹp đùi cẳng chân

– Tập luyện nhún đùi (xuống tấn) trong giới hạn gối gập duỗi dần từ 90º về 0º và ngược lại, tốc sự tăng dần theo thời gian.

– Luyện tập bước lên hoặc bước xuống 1 bậc thang.

6. Từ tuần thứ 7 tới hết tuần thứ 10 :

–  Tập đi lại đi lại nhiều co gập duỗi khớp gối tăng dần đến 120º. co gập duỗi khớp gối hết tầm vận động tới 3 tháng sau mổ.

–  Tập đi lại ngồi xổm tới 90º.

– Nâng toàn bộ chân hoặc khép háng (tư thế co duỗi khớp gối tất cả) với tạ từ 1 đến 2 kg.

– Chịu các trọng lực lên chân phẫu thuật mổ  ở tuần thứ 8.

– Đạp xe đạp.

– Tập lên xuống cầu thang.

– Tập luyện đi bộ

7. Từ tuần 11 đến tuần thứ 16:

– Tăng cường một vài bài tập đi lại  trên.

– Tập đi lại co duỗi co gập duỗi đầu gối trụ nên đạt được biên sự bình thường.

– Tập luyện chạy nhẹ.

8. Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ 6 :

– Luyện tập một số bài tập luyện  Liên tục sức mạnh cơ đùi.

–  Tập luyện chạy tốc độ tăng dần : không phải chạy vòng và xoay đầu gối.

– Trở lại đi lại nhiều môn thể thao.

9. Từ tháng thứ 7 :

– liên tiếp một vài đi lại nhiều bình thường.

– Vận động nhiều thể thao: chạy, nhảy hoặc một vài vận động nhiều khác.

Một số thông tin bạn có thể tham khảo thêm

Chữa bệnh thuốc bổ dưỡng khi gối không may bị sưng nề:

Thuốc giảm đau chống viêm chống phù nề tăng cường

Vật lý trị liệu :

– Chườm lạnh đầu gối tới 1 tuần sau mổ.

– Sau 4 tuần mổ chữa trị  có cứng, dính khớp gối và cơ lực đùi yếu có thể điều trị : sóng ngắn, hồng ngoại, điện phân, điện xung hoặc dòng thể dục kích thích cơ.

– Bệnh nhân có thể luyện tập  thêm phương pháp máy  tập luyện  kinetic.

Chữa bệnh hỗ trợ khác : Băng chun gối, nạng, gậy, khung  tập  đi.

DỰA TRÊN THEO DÕI hay KHÁM LẠI :

Thời gian đầu hậu can thiệp  2 tuần người bịnh được tái khám. Sau đó cứ 1 tháng được khám lại 1 lần cho đến khi người bệnh trở lại vận động bình thường.

Có ba mức độ bong gân cổ chân:

• Độ 1 (nhẹ): dây chằng bị kéo giãn nhẹ, tổn thương ở mức độ vi thể trên các sợi xơ với biểu hiện sưng nề nhẹ quanh mắt cá chân.
• Độ 2 (trung bình): đứt một phần dây chằng với biểu hiện: sưng nề mức độ vừa phải quanh khớp cổ chân, cảm giác mất vững khớp cổ chân khi thăm khám.
• Độ 3 (nặng): đứt hoàn toàn dây chằng, biểu hiện sưng nề, bầm tím toàn bộ khớp cổ chân, khi thăm khám thấy khớp cổ chân mất vững rõ.

Phần lớn các trường hợp bong gân cổ chân chỉ gặp ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể tự điều trị hoặc tự chăm sóc tại nhà bằng cách chườm đá, nghỉ ngơi và phải hạn chế đi lại, có thể tham khảo các biện pháp xử lý và phục hồi sau đây:

Giai đoạn cấp tính: Thời gian 1-3 ngày kể từ khi chấn thương:

Mục tiêu: Giảm sưng, đau, tránh tái phát lại và có thể đi lại nhẹ nhàng

Thực hiện:

• Băng ổn định cổ chân bằng băng dính
• Đi với nạng nếu không chống chân đau được(trong vài ngày đầu)
• Chườm lạnh: dùng túi chườm lạnh hoặc khăn chườm 3-4 lần/ ngày, mỗi lần 15-20 phút
• Kê chân cao(hơn mặt phẳng tim, khi nằm).

Giai đoạn bán cấp: 1 – 1,5 tuần sau chấn thương

Mục tiêu: Tiếp tục kiểm soát tình trạng sưng , đau. Tăng tầm vận động khớp thụ động với mức độ đau cho phép

Thực hiện:

• Tiếp tục chườm lạnh nếu còn sưng đau
• Massage bằng đầu ngón tay nhẹ nhàng
• Vật lý trị liệu: Kích thích điện, siêu âm trị liệu tại các phòng phục hồi vật lý trị liệo

Tập luyện:

Tập chủ động tầm vận động của cổ chân: Gập cổ, bàn chân, vận động ngửa ngoài bàn chân, xoay tròn – duỗi – xấp trong, tập viết chử cái trong không khí

Tập mạnh cơ: Tập gồng cổ chân, tập các ngón chân ghì xếp miếng vải lại, tập các ngón chân quắp lấy hòn bi, hoặc miếng giấy mỏng, đá tạ đứng 4 hướng

Tập thăng bằng: Đứng 2 chân trên ván thăng bằng

Kéo dãn: Tập tầm vận động cổ chân thụ động như co, duỗi. (không xoắn bẻ cổ bàn chân), kéo dãn nhẹ nhàng gân gót.

Giai đoạn tập luyện phục hồi: 2-3,5 tuần sau chấn thương

Mục tiêu: Tăng dần tầm độ khớp, tập nâng dần mạnh cơ, nâng dần giữ thăng bằng, làm quen dần với hoạt động sinh hoạt hàng ngày, tập đi đứng chống chân đau bình thường.

Phương pháp tập:

Kéo dãn: Kéo dãn cơ mác, bụng chân, cơ dép cường độ tăng dần, di động khớp: gập , duỗi , ngửa, xoay ngoài

Tập chịu trọng lượng: Đứng trên gót chân, nhón ngón chân, tập bước lên xuống bậc thang (20cm) 10 phút x 3 lần, đứng nhún 2 gối nhẹ

Tập giữ thăng bằng(chịu dần trọng lượng): Đứng trên ván bấp bênh 2 tập đến 1 chân, đứng 1 chân trên nền đất, phối hợp bắt giữ và ném banh

Chú ý: Tiếp tục ngăn ngừa sưng đau nhất là sau tập luyện và sử dụng băng keo dính, nẹp nâng đở cổ chân khi tập luyện thể thao nhằm tránh tái chấn thương

Phòng ngừa bong gân và tránh tái phát

• Khởi động thật kỹ trước khi chơi thể thao hoặc thực hiện các hoạt động thể lực khác.
• Đi giày thể thao đúng chủng loại, dúng kích cỡ
• Cẩn thận khi bước, chạy hoặc nhảy trên nền mấp mô.
• Giảm hoặc dừng chơi thể thao khi xảy ra tình trạng đau khớp cổ chân.
• Bổ sung dinh dưỡng cho gân, dây chằng để tăng cường độ dẻo dai và hỗ trợ quá trình phục hồi tổn thương nhanh hơn.

Cần tránh bong gân tái đi tái lại nhiều lần dẫn đến bong gân mạn tính. Nếu bị bong gân một lần, các dây chằng không được phục hồi hoàn toàn thì sẽ xảy ra bong gân tái diễn nhiều lần. Nếu tình trạng đau kéo dài trên 4 – 6 tuần được gọi là bong gân mạn tính. Cần tránh các hoạt động có xu hướng làm bong gân mạn tính nặng lên như: bước đi trên nền đất mấp mô, chơi các môn thể thao làm cho cổ chân dễ bị vặn xoắn.

Bổ sung dinh dưỡng cho gân, dây chằng là một trong những biện pháp đang được quan tâm, giúp hỗ trợ tốt cho quá trình phục hồi tổn thương gân, dây chằng. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc bổ sung collagen typ 1, mucopolysaccharid – những thành phần chính trong cấu tạo của gân, dây chằng giúp thúc đẩy tiến trình phục hồi tổn thương và hỗ trợ quá trình điều trị các bệnh lý gân, dây chằng cũng như cải thiện vận động và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân tốt hơn.

Lưu ý: Nếu tình trạng bong gân cổ chân ở mức độ vừa và nặng thì bắt buộc phải đến bệnh viện để khám và điều trị kịp thời. 

BTV Dược sĩ Thanh Hoa

Với các trường hợp giãn dây chằng đầu gối ở thể nhẹ, dây chằng chưa bị rách đứt và mới tổn thương hoàn toàn có thể phục hồi nếu nghỉ ngơi và tập luyện đúng cách. Không nên chủ quan và có cách tập luyện phục hồi giãn dây chằng đầu gối phù hợp nhất. Sau đây là 5 bài tập phổ biến và dễ thực hiện nhất:

Bài tập cơ tứ đầu

Cách thực hiện :

• Đầu tiên, duỗi thẳng hai chân, kê phía dưới gót một chiếc chăn, gối mỏng.
• Tiếp theo, gồng căng cơ từ đầu gối để giữ vững gối rồi từ từ nhấc toàn bộ phần chân lên khỏi mặt giường, ước tầm 20 – 30cm là đủ.
• Thực hiện 6-8 lần mỗi ngày đến khi gối duỗi thẳng được hoàn toàn.

Tác dụng : Cần tiến hành bài tập này sớm để hạn chế tình trạng teo cơ và phục hồi tình trạng giãn dây chằng đầu gối nhẹ nhanh hơn.

Bài tập duỗi gối

Cách thực hiện :

• Kê bắp chân và đùi bên bị giãn dây chằng lên một chiếc chăn mỏng được cuộn lại sao cho chân nhấc khỏi mặt giường.
• Khi đã vào đúng tư thế, bạn hãy dùng tay ấn nhẹ gối xuống mặt giường để giữ phần gối duỗi thẳng trong khoảng 6 giây.
• Sau đó thả lỏng 10 giây rồi lặp lại động tác này.

Bài tập căng gối

Cách thực hiện :

• Bắt đầu thực hiện động tác bằng cách nằm thẳng trên sàn, đặt phần chân duỗi thẳng và dựa vào tường vuông một góc 90 độ với mặt tường.
• Từ từ co dần bàn chân bên gối bị giãn dây chằngxuống tới khi cảm thấy khớp gối căng lại thì dừng.
• Giữ nguyên động tác trong 15 – 30 giây sau đó trượt bàn chân về vị trí ban đầu.
• Lặp lại động tác này 2 tới 4 lần.

Bài tập nhón chân

Thời gian đầu, bệnh nhân được hướng dẫn tập đi lại nhẹ nhàng với nạng hỗ trợ. Sau khi người bệnh đi lại được dễ dàng thì có thể tập bài phục hồi tập nhón hai chân để việc đi lại linh hoạt hơn.

Bài tập cơ bắp chân

Cơ bắp chân đóng vai trò quan trọng trong việc làm vững hai bên khớp gối và hỗ trợ cho dây chằng tổn thương trong quá trình vận động. Ban đầu, nên thực hiện các bài tập cơ bắp chân nhưng không tì phần trọng lượng cơ thể lên ( tập ở tư thế nằm, ngồi), dần dần người bệnh sẽ được bác sĩ hướng dẫn tì toàn bộ trọng lượng của cơ thể lên cơ bắp chân ở giai đoạn tiếp theo khi bệnh nhân đã có chuyển biến nhất định.

Bổ sung dinh dưỡng hỗ trợ quá trình tập luyện phục hồi

Ngoài chế độ tập luyện và nghỉ ngơi phù hợp, việc bổ sung dinh dưỡng là các thành phần quan trọng cấu tạo nên gân dây chằng sẽ hỗ trợ cho quá trình tập luyện và phục hồi tổn thương gân dây chằng tốt hơn.

Collagen typ 1: quyết định sức mạnh và tính mềm dẻo cho gân và dây chằng, cấu tạo nên gân, dây chằng

Mucopolysacharid: lập lại trình tự cấu trúc các sợi Collagen, giúp tái tạo hình dạng gân và dây chằng

Vitamin C:  Giúp kích thích quá trình sinh tổng hợp, tái tạo các sợi Collagen

Bổ sung qua chế độ ăn uống thường cung cấp với hàm lượng thấp và không ổn định, do đó có thể tham khảo các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe gân, dây chằng để hỗ trợ quá trình phục hồi tốt hơn.

Trên đây là 5 bài tập khá đơn giản và phù hợp với những người có tổn thương giãn dây chằng nhẹ, sẽ hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh hơn. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tập luyện và có chỉ định phù hợp với mức độ tổn thương của bạn.

Tham khảo tư liệu Bác sĩ Trương Công Dũng

Đối với đa số các trường hợp đứt hoàn toàn dây chằng chéo trước, chỉ định phẫu thuật là cần thiết. Nếu phát hiện càng sớm thì tỷ lệ thành công cao hơn, vì khi đó, các cấu trúc trong khớp ít bị tổn thương, tình trạng cơ đùi ít bị teo hơn, sự phục hồi tốt hơn.

Phẫu thuật mổ tái tạo dây chằng chéo khớp gối không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tuân thủ điều trị của người bệnh trước, trong và sau phẫu thuật. Do đó tìm hiểu các thông tin về sinh lý quá trình tái tạo và các phương pháp tập luyện hợp lý trong từng giai đoạn là vô cùng cần thiết đối với người bệnh.

1, Sinh lý quá trình tái tạo của mảnh ghép

Có hai quá trình khác nhau nhưng diễn ra song hành trên mảnh ghép dây chằng: quá trình liền đoạn mảnh ghép vào đường hầm và quá trình biến đổi của đoạn mảnh ghép trong khớp.

+Lành mảnh ghép (liền mảnh ghép vào đường hầm): Quá trình lành mảnh ghép trong đường hầm xương được hình thành bằng những liên kết sinh học bao gồm các sợi collagen và các tế bào xương tân tạo ở thành đường hầm ( gọi là các sợi Sharpey). Liên kết sinh học này được hình thành vào thời điểm 4-6 tuần sau phẫu thuật và đảm bảo chắc chắn sau phẫu thuật 6 đến 8 tháng.

+Quá trình biến đổi mảnh ghép thành dây chằng thực thụ:
Sau khi tái tạo dây chằng chéo trước, tất cả các mảnh ghép tự thân (trong đó có mảnh ghép gân cơ bán gân kết hợp gân cơ thon và gân bánh chè) sẽ được biến đổi dần thành tổ chức có đặc tính cơ học gần giống với dây chằng chéo trước tự nhiên. Qua các nghiên cứu thực nghiệm và nghiên cứu lâm sàng cho thấy quá trình biến đổi sinh học này được diễn ra trong 4 giai đoạn:
– Giai đoạn hoại tử vô mạch của mảnh ghép: các tế bào sợi dần dần bị biến mất, giai đoạn này diễn ra trong 2-3 tuần sau phẫu thuật.
– Giai đoạn xuất hiện các mạch máu tân tạo tại mảnh ghép: giai đoạn này diễn ra sau phẫu thuật từ tuần thứ 6 đến tuần thứ 8.
– Giai đoạn tái cấu trúc, mảnh ghép biến đổi dần để có cấu trúc gần giống với cấu trúc của dây chằng chéo trước, các tế bào sợi bắt đầu xuất hiện trở lại, đặc biệt xuất hiện các sợi collagen. Giai đoạn này diễn ra sau phẫu thuật từ 18-24 tuần.
– Giai đoạn biệt hóa cấu trúc của mảnh ghép: ở giai đoạn này mảnh ghép trở nên đàn hồi hơn, cấu trúc gân dần dần biến đổi thành cấu trúc của dây chằng. Song song với quá trình biến đổi về mô học thì những đặc tính cơ học của dây chằng mới cũng được hoàn thiện dần. Giai đoạn này diễn ra rất chậm kéo dài từ 1-3 năm.

Có thể thấy quá trình tái tạo của dây chằng sau phẫu thuật diễn ra trong thời gian rất dài, các liên kết của mảnh ghép với đường hầm được hình thành từ collagen và tế bào mới diễn ra sau 4-6 tuần. Phải mất 6-8 tuần để hình thành các mạch máu tân tạo và sau 18-24 tuần (4-6 tháng) mới bắt đầu xuất hiện các sợi collagen type 1 để biến đổi cấu trúc giống với dây chằng ban đầu.

Để rút ngắn thời gian hồi phục và đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau. Một trong những biện pháp dễ dàng và đem lại hiệu quả rõ rệt là bổ sung các chất thiết yếu là thành phần cấu tạo nên gân, dây chằng như collagen typ 1, mucopolysaccharide, vitamin C. Các chất này là thành phần cơ bản trong cấu tạo của gân, dây chằng, là nguyên liệu cần thiết cho quá trình tái tạo gân thực sự. Bằng cách bổ sung trực tiếp collagen type 1, mucopolysaccharide, vitamin C này dưới dạng viên uống đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong quá trình điều trị các bệnh lý gân thông qua nhiều nghiên cứu khoa học.

2, Các giai đoạn tập luyện cần tuân thủ sau phẫu thuật

2.1 Giai đoạn I: 1-2 tuần sau mổ.

Mục tiêu: bảo vệ mảnh ghép, chống sưng nề, chống đau, phục hồi một phần tầm vận động (ROM), chống teo cơ. Phối hợp các thuốc giảm đau kháng viêm và bổ sung dinh dưỡng từ sớm để thúc đẩy quá trình hồi phục.

Sau 2 tuần khớp gối phải được duỗi hoàn toàn, gối phải gấp được 90 độ, sức cơ tứ đầu đùi phải đủ mạnh.

2.2 Giai đoạn II: 3-4 tuần sau mổ: giai đoạn tập sớm.

Mục tiêu: phục hồi vận động gần tối đa, đi đứng với nẹp không khập khiễng, tăng sức mạnh cơ, thăng bằng, tiếp tục bảo vệ mảnh ghép. Kết thúc giai đoạn này hầu như không còn viêm.

Sau phẫu thuật 4 tuần phải đạt: tầm vận động khớp gối là 120 độ và có thể đứng được trên chân phẫu thuật với toàn bộ trọng lượng cơ thể.

2.3 Giai đoạn II: 5-16 tuần sau mổ. Là giai đoạn đi đứng có kiểm soát.

Mục tiêu:  phục hồi sức mạnh cơ, phục hồi các phản xạ tự thân. Chú ý tránh tạo lực quá căng lên mảnh ghép. Sau 16 tuần phải đạt duỗi hoàn toàn.

2.4 Giai đoạn IV: tháng thứ 4 trở đi.

Tăng sức bền cơ bắp, phục hồi khả năng kiểm soát và phối hợp các cơ, bước đầu tập các kỹ năng chạy nhảy.

2.5 Giai đoạn V: Từ tháng thứ 7 trở lại thể thao.

– Bắt đầu làm quen các môn thể thao ưa thích nhưng với mức độ phù hợp. từ tháng thứ 8 trở đi mọi hoạt động nặng đều được tham gia, tập nhảy trên chân được phẫu thuật. Tập luyện và thi đấu thể thao bình thường.

Sau 2 tuần- 1 tháng bệnh nhân có thể đến các cơ sở PHCN để điều trị vật lý trị liệu: Nhiệt, điện trị liệu, dòng xung kích thích cơ. Bác sỹ đánh giá độ vững của khớp gối sau mổ, sự teo cơ, cơ lực, mức độ đau khi vận động, tầm vận động khớp… để đưa ra bài tập cụ thể.

Trong suốt quá trình phục hồi sau phẫu thuật cần sử dụng các thuốc chống viêm, giảm đau để giảm các triệu chứng và bổ sung các nguyên liệu cần thiết như collagen typ 1, mucopolysaccharid, vitamin C giúp thúc đẩy quá trình tái tạo gân thực sự. Khi có bất kì dấu hiệu khác thường nào như sưng viêm kéo dài hơn 4 tuần, tình trạng đau nhức không thuyên giảm,… cần có sự thăm khám trực tiếp của bác sĩ để xử lý kịp thời, tránh để lại các biến chứng sau phẫu thuật.

( Tài liệu tham khảo: Khoa Phục hồi chức năng Bệnh viện Việt Đức & Báo sức khỏe đời sống.)

Phục hồi khó ngang phẫu thuật

Gân, cơ, khớp và dây chằng là những bộ phận thiết yếu của bộ máy vận động. Do đặc điểm chia thành sợi, thành thớ chạy theo chiều dọc nên khâu gân là rất khó. Lại do gân rất ít có mạch máu nuôi dưỡng nên gân rất dễ hoại tử. Không giống như cơ, gân hoạt động cần sự bôi trơn của chất dịch nhầy trong bao gân. Nếu chẳng may bao gân bị viêm thì gân sẽ bị viêm dính ngay và khó cử động. Vì thế, những vùng hay có gân nhiều như bàn tay, bàn chân, bạn sẽ thấy hiện tượng di chứng hay gặp sau phẫu thuật là tay co quắp hoặc chân vẹo cứng là điều dễ để tìm ra. Thế nên, không thể không phục hồi vận động cho gân.

Nhưng việc phục hồi vận động cho gân lại không hề dễ, vì nó vấp phải một sự mâu thuẫn nội tại. Nếu tập quá sớm, vết khâu nối gân có thể bị toác ra và hỏng mối nối. Nhưng nếu tập quá muộn lại bị viêm dính gân và khó phục hồi.

Trong các phẫu thuật gân ứng dụng, phẫu thuật gân bàn tay là vấn đề cốt lõi. Vì rằng bàn tay tham gia vận động nhiều nhất trong các bộ phận của cơ thể. Nó là công cụ, là bộ phận giúp chúng ta linh động trong sinh hoạt.

Tập tinh tế

Khác với các bộ phận khác của cơ thể, tập để tăng sức mạnh, phẫu thuật gân bàn tay lại cần tập tinh tế và phụ thuộc vào gân nào được tác động, vùng nào được phẫu thuật chỉnh hình.

Ở bàn tay:

Với các gân ở bàn tay, nói chung, có hai dạng di chứng chính là tay co quắp và tay duỗi ngửa ra. Tay co quắp là bàn tay có các ngón tay co lại, khép lại và rất khó mở. Tay duỗi cứng thì ngược lại, ngón tay cứ duỗi cứng ra và khó gấp lại hơn.

Với dạng tay co quắp, chúng ta sẽ áp dụng bài tập búng dây chun. Với tay duỗi cứng, chúng ta áp dụng bài tập bóp bóng.

Bài tập búng dây chun: để một vài dây chun trên một mặt phẳng nhẵn, ví dụ nền nhà. Vạch hai vạch cách nhau 1m. Người bệnh sẽ dùng tay, búng gẩy các dây chun bật về phía trước, búng gẩy bằng cả 5 đầu ngón tay. Từ vạch này đến vạch kia. Động tác búng sẽ giúp duỗi gân duỗi ra, chống co quắp. Một ngày tập hai lần, mỗi lần 30 phút. Sáng 1 lần, chiều 1 lần.

Bài tập bóp bóng: ngược lại với búng dây chun, bạn hãy đặt vào lòng bàn tay một quả bóng cao su có kích thích bằng một quả bi-a. Sau đó tập bóp vào để giữ bóng lại. Mỗi ngày tập 2 lần, sáng 1 lần, chiều 1 lần, mỗi lần 30 phút.

Ở cơ sấp cẳng tay:

Cơ sấp cẳng tay nằm hoàn toàn ở phần cẳng tay. Nó nằm ở phần bụng tay là chủ yếu, thực hiện chức năng sấp bàn tay, cẳng tay. Bạn hãy quan sát trên tay bạn, cẳng tay bạn (tính từ khuỷu tay xuống cổ tay), sẽ chia thành hai phần: phần trắng hơn và phần đen hơn. Cơ sấp sẽ nằm ở phần bụng tay có da trắng. Chúng ta sẽ tập cho các gân này. Áp dụng từ nhẹ đến nặng: sấp bàn tay và quay sấp gậy gỗ.

Sấp bàn tay là bài tập nhẹ nhất, không có tải, để động tác sấp được phục hồi trơn tru trước khi tham gia tập nặng hơn.

Cách tập: bạn hãy ngồi ngay ngắn trong tư thế lưng thẳng, gối thẳng, thân người vuông góc với đùi. Tay để trong tư thế cánh tay thẳng theo thân người và cẳng tay vuông góc với cánh tay. Lúc này khuỷu tay vuông góc. Cẳng tay để trong tư thế lòng bàn tay hướng lên trên. Tiến hành sấp cẳng tay, để bàn tay chuyển từ tư thế ngửa lên trên sang tư thế úp xuống dưới. Sau đó lại lật ngửa bàn tay lại, rồi lại tiếp tục sấp. Một lần tập bao gồm: sấp rồi ngửa.

Phương pháp tập: một ngày tập 2 tiếng, sáng 1 tiếng, chiều 1 tiếng. Cứ tập 4 phút thì nghỉ 1 phút. Ban đầu tập sẽ rất khó, chỉ nên sấp một nửa. Sau thì sấp hoàn toàn. Bài tập này có tác dụng giúp làm vững gân và trơn tru gân sấp.

Quay sấp gậy gỗ là bài tập cao hơn, giúp phục hồi sức mạnh của cơ sấp giúp bàn tay trở lên hoàn hảo.

Cách tập: dùng một cây gậy gỗ thẳng. Gậy này có kích thước dài 80cm, đường kính 4cm. Chia gậy gỗ thành hai phần bằng nhau. Sau đó chia phần trên thành các đoạn 5, 10, 15, 20, 25, 30cm. Cầm gậy gỗ tại vị trí 30cm, gần điểm giữa nhất sao cho gậy gỗ thẳng, vị trí cầm ở đoạn trên, đoạn dưới sẽ dài hơn đoạn trên với mục đích tạo sức nặng ở dưới. Khi tay cầm, bạn đứng thẳng, chân bước đi thoải mái, tay để trong tư thế khuỷu vuông góc và cẳng tay hướng ra trước. Cầm gậy gỗ đứng thẳng sao cho ngón út thấp nhất và ngón cái ở vị trí cao nhất so với mặt đất. Tiến hành từ từ, nhẹ nhàng quay sấp gậy gỗ, hất đầu dưới của gậy lên trên và ra ngoài, cho đến khi gậy gỗ nằm ngang là được. Sau đó lại đưa gậy về vị trí đứng thẳng ban đầu. Một lần tập bao gồm hai động tác: quay sấp gậy gỗ và đưa về vị trí cũ.

Phương pháp tập: một ngày tập hai buổi, sáng và chiều. Mỗi buổi tập tiến hành tập 3 – 5 phiên. Mỗi phiên gồm 10 – 15 lần tập, các phiên tập nghỉ cách nhau 5 – 7 phút để cho dịch kịp tái tạo. Bài tập này làm tăng sức mạnh cơ. Tập sẽ tăng dần độ khó bằng cách nắm vào các đoạn cao hơn, 20, 15, 10 và 5cm. Tập cho đến khi nào tay sấp thuần thục mà ít gặp trở ngại.

Ở cơ ngửa cẳng tay:

Cơ ngửa cẳng tay đối diện với cơ sấp cẳng tay cả về vị trí và chức năng. Đối diện vị trí, nghĩa là nó nằm ở phần đen, phần lưng cánh tay. Đối ngược chức năng, tức là nó thực hiện chức năng ngửa cẳng tay và bàn tay. Gân ngửa cẳng tay nằm chủ yếu ở cổ tay và một phần ở khuỷu tay. Chúng ta sẽ tập để người bệnh phục hồi được các gân này. Các bài tập áp dụng: ngửa bàn tay và quay ngửa gậy gỗ.

Ngửa bàn tay bài tập nhẹ nhất, không có tải, cho động tác ngửa cẳng tay. Đây là động tác tập ban đầu chuẩn bị cho các bài tập khó hơn.

Cách tập: ngồi và cẳng tay để trong tư thế như trong động tác sấp cẳng tay. Chỉ khác là lòng bàn tay hướng xuống dưới, ngón tay hướng xuống dưới, cổ tay và ngón tay thả lỏng. Tiến hành ngửa cẳng tay sao cho bàn tay ngửa lên trên, ngón tay hướng lên trên. Rồi sau đó lại trở lại bàn tay và cằng tay như cũ.

Phương pháp tập: như trong bài tập sấp bàn tay.

Quay ngửa gậy gỗ là bài tập đối xứng với quay sấp gậy gỗ. Bài tập này giúp làm tăng sức mạnh cơ ngửa khi mà ngửa không tải tương đối tốt.

Cách tập: dùng gậy gỗ và cách cầm như trong động tác quay ngửa gậy gỗ vậy. Chỉ khác là bạn quay ngửa gậy gỗ sao cho đầu dưới hất lên trên, vào trong và đạt đến tư thế nằm ngang. Gậy gỗ ở vị trí nằm ngang cuối cùng là được. Rồi sau đó lại trở về vị trí ban đầu.

Phương pháp tập: như với bài tập quay sấp gậy gỗ.