Cấu tạo và vai trò của sụn chêm trong khớp gối

Sụn chêm là một trong những thành phần quan trọng của khớp và dễ bị tổn thương nhất. Rách sụn chêm thường gặp trong chấn thương thể thao, tai nạn giao thông…

1. Sụn chêm trong cấu tạo khớp gối

Khớp gối là một khớp phức hợp, là khớp lớn và chịu toàn bộ tải trọng của cơ thể. Vì được cấu tạo phức tạp, bởi nhiều thành phần, có tầm hoạt động lớn, nên khớp gối rất dễ bị tổn thương. Mỗi khi bị chấn thương, thường gây tổn thương nhiều thành phần của khớp.

Khớp gối được tạo nên bởi 3 xương: đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chầy và xương bánh chè. Với vị trí nằm trong khớp gối giữa đầu dưới xương đùi và đầu trên xương chày, sụn chêm hoạt động như một lớp đệm lót giữa 2 loại xương này. Có hai sụn chêm nằm ở phía trong và phía ngoài khớp gọi là sụn chêm trong và sụn chêm ngoài. Mỗi sụn chêm có ba phần: sừng trước, sừng sau và thân giữa.

1.1. Sụn chêm trong

Sụn chêm trong có hình dạng giống như chữ C, chiều dài khoảng 5-6cm. Vị trí của sụn chêm trong bắt đầu từ diện trước gai, đi vòng theo mâm chày trong ra phía sau và kết thúc ở diện sau gai, phần bờ ngoại vi dính của sụn dính chặt vào bao khớp trong. Cấu trúc sụn chêm trong có đặc điểm phần sừng sau thường rộng hơn sừng trước. Vị trí của sừng trước bám chặt vào các cấu trúc như mâm chày (phía trước gai chày trước) và dây chằng chéo trước, còn sừng sau bám chặt vào mâm chày sau ở vị trí phía trước nơi bám dây chằng sau. Sụn chêm trong có mối liên quan chặt chẽ với dây chằng bên trong sau và gân cơ bán mạc… Chính mối quan hệ giải phẫu sụn chêm với các thành phần xung quanh đã giúp hạn chế được sự di chuyển của sụn chêm khi vận động gấp duỗi của khớp gối, vì vậy tổn thương sụn chêm trong thường được bắt gặp trong các chấn thương khớp gối.

1.2. Sụn chêm ngoài

Sụn chêm ngoài có hình dạng tương tự như chữ O. Sụn chêm ngoài bao phủ lên bề mặt của khớp mâm chày và có diện tích rộng hơn so với sụn chêm trong. Sụn chêm ngoài bắt đầu từ diện trước gai, hơi nhô ra phía ngoài so với vị trí bám của dây chằng chéo trước mâm chày. Ở sụn chêm ngoài, sừng trước và sừng sau rộng bằng nhau. Đặc điểm giải phẫu sụn chêm ngoài là nó sẽ chạy theo hướng vòng ra phía sau theo bờ mâm chày ngoài, sau đó bám vào diện sau gai cùng với các dây chằng đùi sụn chêm và dây chằng chéo sau. Trên suốt đường đi chỉ 1 phần sụn chêm ngoài dính vào bao khớp bên ngoài. Ở giữa sừng trước của 2 sụn chêm là vị trí của dây chằng liên gối, đi vắt ngang qua nhưng cấu trúc này.

2. Vai trò của sụn chêm trong khớp gối

Khớp gối của chúng ta phải chịu một lực bằng 5-6 lần trọng lượng cơ thể khi chúng ta bước đi. Trong mỗi cử động, lực tác động lên sụn chêm sẽ thay đổi tùy theo tư thế, cụ thể: 50% trọng lực truyền qua sụn chêm ở tư thế gối duỗi thẳng và có thể tăng lên 85% ở tư thế gối gập. Khớp gối còn sụn chêm nguyên vẹn (không bị tổn thương) sẽ có khả năng hấp thụ lực và giảm xóc cao hơn đến 20% so với khớp gối đã bị phẫu thuật sụn chêm..

Như vậy sụn chêm có vai trò giảm xóc, hấp thu và truyền lực đều từ lồi cầu xương đùi xuống đến xương chày, từ đó làm giảm tối thiểu các sang chấn cho sụn khớp. Đồng thời sụn chêm mang lại sự tương hợp giữa 2 mặt tiếp xúc, giúp hoạt dịch được phân bổ đều để vừa bôi trơn vừa cung cấp dinh dưỡng sụn khớp. Bên cạnh đó, chúng cũng đóng vai trò lấp đầy khe khớp gối, điều này hạn chế các thành phần như bao khớp và hoạt mạc kẹt vào khe khớp.

Khi sụn chêm bị rách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng và vận động khớp gối, không chỉ gây đau, sưng nề, kẹt khớp… mà còn ảnh hưởng đến sụn khớp và tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm, do vậy cần được thăm khám và điều trị kịp thời.