Đối với tình trạng rách sụn chêm cần can thiệp phẫu thuật, nhiều nghiên cứu cho thấy lợi ích khi sụn chêm được khâu bảo tồn thay vì cắt bỏ, khớp gối sẽ vững hơn, giảm đáng kể nguy cơ thoái hóa về lâu dài. Tuy nhiên rõ ràng, không phải khâu sụn xong là xong, cũng giống như phẫu thuật dây chằng, quá trình phục hồi sau mổ sụn chêm đóng một vai trò vô cùng quan trọng.
2 yếu tố quyết định đến quá trình phục hồi sau mổ: Là tập luyện và dinh dưỡng
1, Tập luyện sau mổ sụn chêm
Sau khi sụn chêm tổn thương, khớp gối thường mất ổn định và sụn khớp phải chịu tải nhiều hơn. Vì vậy, mục tiêu lúc này là tăng độ vững cơ quanh gối , đặc biệt là cơ đùi trước, cơ đùi sau và cơ mông. Các bài plank gối, step-up thấp, mini-squat, đạp xe nhẹ hoặc bơi lội là lựa chọn an toàn. Tránh squat sâu, xoay người đột ngột hoặc chạy trên địa hình cứng trong giai đoạn hồi phục.
Các mốc giai đoạn tập luyện phục hồi sau mổ cần lưu ý:
Giai đoạn 1: Ngay sau mổ (0 – 2 tuần)
- Người bệnh cần đeo nẹp cố định đùi – gối – cẳng chân ngay cả khi nằm nghỉ để bảo vệ vùng phẫu thuật.
- Ngày thứ 2 sau mổ có thể bắt đầu tập các động tác gấp duỗi gối nhẹ nhàng, không quá 90 độ để tránh tổn thương sụn chêm.
- Tập gồng cơ đùi ở tư thế gối duỗi thẳng, 20 lần/lần, mỗi lần duy trì 5 giây, tổng 3 lần/ngày.
- Duỗi thẳng khớp gối trong khoảng 5 phút, lặp lại 3 lần/ngày giúp duy trì lưu thông máu và tránh cứng khớp.
- Sử dụng nạng khi di chuyển để giảm lực lên khớp gối.
Giai đoạn 2: Từ 2 đến 6 tuần sau mổ
- Tăng cường gồng cơ đùi với số lượng tương tự giai đoạn trước, đảm bảo không quá căng thẳng.
- Duỗi gối và nâng chân khỏi mặt giường để giúp các cơ vận động linh hoạt hơn.
- Tháo nẹp trong lúc tập gập duỗi gối, duy trì không quá 90 độ.
- Tập vận động khớp cổ chân và toàn bộ chân ở tư thế thoải mái để tối ưu hóa sự hồi phục.
- Vẫn duy trì đi nạng và đeo nẹp khi di chuyển, tránh gánh trọng lượng lên chân sớm.
Giai đoạn 3: Từ 6 đến 12 tuần
- Bỏ nẹp, bắt đầu đi bộ với trọng lượng dồn hoàn toàn lên chân phẫu thuật.
- Tập đứng từ tư thế ngồi để nâng cao sức mạnh cơ bắp.
- Thực hiện các bài tập gập duỗi gối với sự hỗ trợ của máy tập hoặc dụng cụ chuyên dụng.
- Tập luyện các hoạt động như lên xuống cầu thang, đạp xe nhẹ nhàng trong khoảng 10 – 20 phút mỗi ngày.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia vật lý trị liệu để điều chỉnh bài tập phù hợp, tránh gắng sức gây tổn thương lại.
2, Dinh dưỡng – yếu tố không thể bỏ qua sau phẫu thuật
Song song với tập luyện, dinh dưỡng đóng vai trò rất lớn. Lựa chọn đúng các thành phần dinh dưỡng không chỉ nhằm mục đích cung cấp các “nguyên liệu xây dựng” cần thiết mà còn giúp kiểm soát viêm,tạo môi trường thuận lợi để sửa chữa mô liên kết và ngăn chặn tiến trình bào mòn sụn khớp.
Cấu tạo của sụn có 60% trọng lượng khô là Collagen, trong đó chiếm 90-95% là collagen type 2. Do vậy, sau mổ, quá trình sản sinh collagen là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng tới việc sửa chữa và tái cấu trúc sụn khớp. Để đảm bảo cho quá trình này diễn ra tốt nhất, cơ thể cần các thành phần dinh dưỡng phù hợp trong đó có hai thành phần then chốt cho là collagen và vitamin C.
Collagen
Collagen (type 1 và type 2) là protein cấu trúc chính của gân, dây chằng và sụn, collagen là nền tảng của quá trình tái tạo mô. Thiếu collagen sẽ làm chậm quá trình lành vết thương.
Cách Collagen hỗ trợ quá trình lành thương
- Tăng cường cấu trúc nâng đỡ: Collagen giúp củng cố cấu trúc mô, tăng khả năng chịu lực.
- Hỗ trợ tái tạo tế bào: Góp phần kiểm soát viêm, giúp phục hồi tế bào mô liên kết.
- Giảm hình thành mô sẹo: Bổ sung collagen có thể hạn chế sẹo xơ, giúp quá trình hồi phục thuận lợi hơn.
Vitamin C
Vitamin C là đồng yếu tố (cofactor) bắt buộc trong quá trình sinh tổng hợp collagen, giúp gắn kết và ổn định cấu trúc sợi collagen. Cơ thể không thể tạo ra collagen mới nếu thiếu vitamin C. Ngoài ra, vitamin C còn có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ mô đang lành khỏi tổn thương do stress oxy hóa.
Bên cạnh đó còn có một số chất dinh dưỡng khác hỗ trợ cho quá trình phục hồi sau mổ:
- Protein: Cung cấp nguyên liệu xây dựng tế bào, cơ bắp.
- Kẽm tham gia vào tái tạo mô, đáp ứng miễn dịch và tổng hợp collagen.
- Omega-3 giúp điều hòa phản ứng viêm, hạn chế viêm quá mức gây cản trở hồi phục.
- Vitamin A giúp hình thành collagen, hỗ trợ chức năng miễn dịch và tăng sinh tế bào.
- Đồng và Mangan – Hai khoáng chất vi lượng này là đồng yếu tố của enzym tạo cầu nối chéo collagen, giúp tăng cường độ bền của mô liên kết.
Một lưu ý là dinh dưỡng cần được bổ sung sớm ngay sau mổ, kết hợp với tập phục hồi chức năng, giúp phục hồi toàn diện, mang lại khớp vững – vận động linh hoạt – và chất lượng sống lâu dài. Hãy bổ sung dinh dưỡng qua chế độ ăn hợp lý, dạng dinh dưỡng chuyên biệt từ các thực phẩm bổ sung cũng là một lựa chọn tốt (lưu ý lựa chọn các sản phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và đầy đủ bằng chứng trên lâm sàng).Dinh dưỡng không chỉ hỗ trợ, mà là điều kiện tiên quyết để sụn chêm hồi phục bền vững.
Quan trọng nhất: kiên nhẫn và nhất quán. Sụn không thể tái tạo trong vài tuần, nhưng nếu tập đúng và nuôi dưỡng tốt, bạn hoàn toàn có thể giữ khớp ổn định, giảm đau, và quay lại sân với đôi gối khỏe mạnh.
Ý kiến của bạn